Kürd dili, edebiyatı, sanatı, müziği, folkloru ve tarihi geniş,objektif ve titiz bir perspektifle ele alınıp işlenmeli ve incelenmelidir.

Bütün dil ve kültürler, inançlar, kullanıldıkları ülkelerde eşit muamele ve müsamaha görmelidir.Bu çeşitlilik ve farklılıklar her ülkenin zenginliğidir. Serbest kullanabildikleri ölçüde birlik ve beraberliğin sağlanmasında etkin rol oynarlar;birlikte eşit yaşama kültürünün alt yapısını oluştururlar.Herhangi bir baskı, şiddet ve ayrımcılık karşısında direnerek kendini koruma altına alma ve baskıcı, saldırgan karşı tarafı da yıpratarak yaptığının karşılığını ona yaşatırlar. Bu da sosyo ekonomik birliği ve gelişmeyi engeller ve hatta geriletir.

Açıklık ve aydınlık yöntemleri ile farklılık ve farkındalıklarımızı iyi niyetle korumalı, geliştirmeli ve yaşatmalıyız.

Milattan önceye dayanan ve her dilin ulaşamayacağı tarihsel zenginlik ve enginliğe sahip olan Kürd dili ve kültürüne gereken önem, özen ve ilginin gösterilmesi gerektiği apaçık ortadadır.Kürd dili bu tarihsel misyonu ile insanlığın ortak bir değeridir.

Geçmişte uğradığı baskı, inkar, yasaklama, soykırım ve asimilasyonu aşan, giderek özgürleşen,gelişen ve zenginleşen Kürt dili, Milattan önce Mezopotamya,Ön Asya ve Anadolu uygarlıklarından günümüze süzülerek gelen tarihsel değerlerin çok önemli bir parçasıdır.Bu anlamda bir Kürd Dil Kurumu ve ayrıca bir Kürd Tarih Kurumu, kendini yeterince dayatmaktadır. Milattan önce ve sonra onlarca devlet kuran Kürd halkının hakları kabul edilmelidir.

Milattan önce 330 yılına kadar geçmişi olan Kürd şiirinin yanında Milattan önce 1200 yıllarına ait Avesta metinleri, Milattan önce 1400 yıllarına uzanan Kürd Hurri İlahisi müzik bestesi, yine Milattan önce 1800 -1600 yıllarına ait olan Gilgamêş Destanı,Kürd dilinin ne denli yüksek tarihsel değerler taşıdığını göstermeye yetiyor.

Biz şimdi bu kültürel değerlerimizi bu haftadan başlayarak önümüzdeki haftalarda peş peşe sırası ile yayınlayacağız.

Kürd Şiiri

Tarihte bilinen ilk Kürd şiiri, birlikte anlamına gelen BİHEVRE şiiridir. Kürd şair Borazboz'un, eşi Narin için yazdığı bu şiir, İngiliz arkeologların 1950 tarihinde İran'ın Kürdistan bölgesi'nin Hevreman yöresinde yaptıkları kazılarda elde edilen taş mezar (lahit )üzerinde yazılı olduğu tespit edilmiştir. Bu lahit Londra’da bir müzede korunmaktadır.

Bu lahitte Narin'in naaşı olduğu anlaşılmaktadır. Eşi Narin'i çok seven ve onun için lahit yaptırıp üstünde Kürtçe aşk şiiri yazdıran Borazboz'un hali vakti yerinde saygın ve aydın bir Kürt olduğu anlaşılmaktadır.Ancak, başka şiirlerinin olup olmadığı,yaşamı hakkında başka bilgi yoktur.

Bi Hevre şiirinin Türkçeye çevirisi yapılmıştır. Ancak,tek kişinin yaptığı bir tercüme, kanaatimce yeterli ve doğru değildir. Böylesine tarihi değer taşıyan bilgi ve belgelerin bir tek kişi tarafından tercüme edilmesi, değerlendirilip yorumlanması, hatalı ve anlamsız sonuçlara yol açabileceği ihtimali göz önünde tutularak ehil bir kurul tarafından yapılması daha uygun olur.

Örneğin Bi Hevre şiirinin tercümesi için Kürd dilini iyi bilen, edebiyattan anlayan, tarih bilgisi olan, içinde şair veya şairler olan ehil ve yetkin bir kurul tarafından yapılması daha uygun diye düşünüyorum. Bugünkü Kürdçe'nin Kurmanci lehçesi ile oldukça yakın olan Bi Hevre şiirinin yapılmış Türkçe tercümesi vardır. Kendimce yapabileceğim bir tercümede mümkündür.Tercümesini sunmadan ve herhangi bir ilave de yatmadan olduğu gibi eksiksiz ve tam olarak okurların bilgisine, ilgisine ve takdirlerine sunmayı daha uygun buldum.

Tarihte bilinen ilk Kürd şair Borazboz'un Kürd dili ile yazdığı bu ilk şiir Bi Hevre, kutsal Avesta metinlerinden sonra en önemli Kürdçe yazılı belgedir. Borazboz ölünce, çok sevdiği eşinin yanına gömülür. Bu olay, "birlikte kaldılar"anlamında hevreman şeklinde nitelendirildi ve anıldı.

O günden sonra da o yörenin adı "Hevreman" olarak kaldı. Şimdi İran'ın elinde olan Doğu Kürdistan'daki Hevreman yöresi aşk ve aşıklar diyarı olarak anılıyor.

Borazboz'un sevgili eşinin adı olan Narin kelimesinin Kürdçe'de ince, nazik, zarif nezaketli, nazlı, nazenin, nazende anlamlarına geldiği için Kürdistan'ın dört tarafında kız ismi olarak eskiden beri kullanılmaktadır.

Bİ HEVRE

Xwazdî ez tu hevre bin

Bi hevre herin xorînê

Wer dî bihêrin kotra bin

Deng din bihevre Narînê

Dwînî kotra hêra bûm

Awaz ji cîr dixwînê

Fîrabîl û beyaban

Hawar ji dest evînê

Ez tu watu yek dil wîn

Hêzan cwadî wînê

Wêkra pêkra hifne wîn

Bircînê ya binvînê.

Borazboz MÖ.330 Hevreman Kürdüstan

Not:Bundan sonraki haftalarda bu yazıyı takiben Kürd kültürünün değerlerinden;

-Avesta metinleri

-Kürd Hurri İlahisi Müzik Bestesi

-Gılgamêş Destanı

 sırasıyla yayına girecektir.