Urfa Hayrat geleneğinde iki beldemizin öne çıktığı görülür. Bunlardan biri Karaköprü Beldesinde yüzyıllardan beri sürdürülen geleneksel “Ali Baba Hayratı”, diğeri ise Kısas Köyün’nde “Harzem Şah Mehmet” anısına düzenlenen hayrattır. Her iki hayratta da ortak kültürel değer olarak kazanlarda geleneksel olarak “keşkek aşı” yapılır.
Urfa’da Karaköprü sakinleri tarafından “Karaköprülü Ali Baba (Dede) Hayratı” düzenlenir. Düzenlenen bu anlamlı anma günü, programına icabet eden bütün davetlilerin gönlüne coşku doldurur, geçmişini hatırlatır ve düşünce ufkunu genişletir. Zira, bir toplumun kimliği, kişiliği ve inancı bu tür etkinliklerde, yani yaşayan kültürel değerlerinde ortaya çıkar. Ali Baba hayratı Osmanlı Padişahı 4. Murad’ın fermanına istinaden her yıl yapıldığı bilinmektedir.
Kısas’ta ise askeri inançsal değerlerimizden Harzem Şah Mehmet’i “Anma Günü ve Hayrat Etkinlikleri” Kısas taliplerinin imece usulü organize ettikleri bu etkinlik de tarihsel olarak büyük önem arz eder.
Harzem Şah Mehmet’in tarihsel kimliği her ne kadar yazılı kaynaklarda, onun adına ve misyonuna yer verilmediği görülmektedir. Ancak buna rağmen asıl önemli olan böylesi tarihsel kişilerin tarihte bıraktıkları izlerin insanın gönlünde ve düşüncesinde yaşaması ve yaşatılmasıdır ki, Kısaslılar bu insanın duygu, düşünce ve inancına yaptıkları hayratla tercüman olurlar. Buna rağmen günün önemine ilişkin bu kısa bilgiden sonra şimdi Harzem Şah Mehmet’in kimlik, kişilik ve inancına ilişkin bir saptama da bulunmak gerekirse, Hz. Hüseyin’in intikamlarının alınması” için başlatılan Ebu Müslim-i Horasanî Nasr-ı Sayyad ve Mervan-ı Hımar savaşlarında;
Ebu Müslim-i Horasanî’nin yoldaşı Harzem Şah Mehmet M.737-750 (?) yılında Horasan’da Ebu Müslim-i Horasani liderliğinde (Yüce Peygamberimiz Muhammed Mustafa’nın Ehlibeytine yani Hz. Hasan’ın zehirlenmesi, Hz. Hüseyin’in başının kesilmesi vd. yapılan zulme dur demek üzere) başlatılan, “Hak ve İstiklal Mücadelesinde” askeri Alp Erenliği ve Ehlibeyt inanç eri olarak yer almış, bu uğurda canını vermiş, türbesi Kısas köyünde bulunan bir askeri (Şah) komutandır.
Harzem Şah Mehmet’in kimliği ehlibeyt adına harekatının İslam tarihindeki önemi, bir toplumun duygu, düşünce ve inancı, o toplumun yaşayan kültürel değerlerinde, hayır-hasenat, yani hayrat paylaşımında ifadesini bulur.
Türk kültüründe bunun kaynağı Bilge Kağan’ın; “Ben Ulusumun açlarını doyurdum, çıplaklarını giydirdim.” Özdeyişiyle Türk tasavvufunda Ahi Evren Velî’nin; “elini, kapını, sofranı açık tut” düsturundan İbrahim Halil Sofrasına kadar uzandığı görülür. İslam tarihinde yüce peygamberimiz Muhammed Mustafa’nın torunu Hz. Hüseyin’in hunharca katledilişi ve onun yakınlarına yapılan zulüm sonucu oluşturulan yürek acısı “Ehlibeyt” sevgi ve bağlılığı inancında hayrat 12 İmam inancı ile simgesel olarak 12 kazanda yapılır.
Tanrıya sevgi ile yaklaşmayı öngören ehlibeyt inancı tarihte hiçbir zaman acı olmayıp, tatlılığı tavsiye ettiğinden hayrat yapımı ve dağıtımı eşitçe dağıtılan simgesel bir yiyecek olup, paylaşımı bir şöleni andırdığı gibi topluca yenir. Gelemeyen canların ise evlerine dağıtılarak insani ve vicdani görev yerine getirilir.
Bu yılda Kısas’lı canların Ahî Rıza Lokma sofrasını tüm mihmanlara açık tutmasından ötürü memnuniyetlerimizi belirtip, Harzem Şah Mehmet hakkında bilgiler veren Aşir Güleç ve her yıl yapılan bu orginazasyonda hizmet veren Halaf Atalar’a hizmetinin kabulünü dilerken, günün anlam ve önemini idrak eden ve yüreğinde ehlibeyt sevgisi taşıyan bütün muhiplere hayratınız nur iman olsun der, saygılar sunarım.
