Şanlıurfa Dağcılık ve Doğa Sporları İhtisas Kulübü Urfadosk organizasyonunda elli beş doğasever Pazar günü Birecik ilçesinde Orman Genel Müdürlüğü tarafından 1977 yılında kurulan ve hala hizmet veren “Kelaynak Üretme İstasyonu” nu bölgesel rehber Mustafa Çulcuoğlu eşliğinde gezerek bilgi aldılar. İstasyon yakınındaki dinlenme alanında dinlenen grup Halfeti’ye hareket ederek Seldek mahallesine ulaştı. Buradan Gürlüce mahallesine gelen grubu bölge sakini Osman Ercan karşıladı. Osman Ercan rehberliğinde grup vadilik ve kanyon alanları yürüyerek Savaşan mahallesine ulaştılar. Bir kısmı su altında bir kısmı da su üstünde kalan ve sadece turizm amaçlı teknelerle gelen ziyaretçilere hizmet verilen savaşan mahallesindeki Karagül Çaybahçesinde uzun bir mola verdiler. Moladan sonra eski Halfeti’den gelen tekneyle Halfeti merkezine ulaşan grup burada kısa bir çevre gezisinden sonra toplanıp turizm potansiyeli açısından gelişerek cazibe merkezi haline gelen ilçenin taşevleri arasında yürüyerek Gözpınarı’na geldiler. Buradan önceleri insanların bahçe olarak kullandığı ve hafta sonları piknik yapılan ancak şimdilerde turizm gezi alanlarının dışında kalan Değirmendere vadisine yürüyerek eşsiz manzaraları seyrederek ufak şelalelerin yanından vadide yükselerek tırmanışa geçtiler. Kaya mağaraların bulunduğu alanı gezen grup daha sonra bozkır araziden patika yolları takip ederek yol üstündeki Karagül serasını gezdiler. Patika yoldan Şitamrat oteli yakınındaki Halfeti yoluna çıkan grup araçlarıyla buluşarak Şanlıurfa’ya geri döndüler.
Etkinlik hakkında bilgi veren Şanlıurfa Dağcılık ve Doğa Sporları İhtisas Kulübü –URFADOSK yöneticisi Candan ÖZEN, Eski Halfeti’nin sadece cazibe merkezi özelliğinin değil vadilik alanlara sahip olarak hafta sonları düzenlenecek yürüyüş güzergahlarıyla açık havada yürüyüş yapılabilecek özelliğinin de ön plana çıkarılması lazım. Bu konuda İlçe kaymakamlığından ve ilçe belediyesinden bir girişim yapmalarını sivil toplum kuruluşu olarak talep ediyoruz. Yürüyüşe katılan ve emeği geçen herkese teşekkür ederiz, dedi.
HALFETİ TARİHİ ;
Halfeti ve Rumkale bölgesi M.Ö. 2. binde Hurri-Mitannilerin, M.Ö. 1. bindeise Aramilerin, Akamenidlerin ve Seleukosların egemenliği altına girmiştir. Bölge merkezi M.Ö. 855yılında Asur Kralı III. Salmanassar tarafından ele geçirildiği zaman "Şitamrat" adını taşıyordu. Yunanlılar bunu değiştirerek "Urima" adını vermişler. Süryaniler ise, "Kal'a Rhomeyta" ve "Hesnad'Romaye" adlarını kullanmışlar. Arapların eline geçtikten sonra "Kal'at-ül Rum" adıverilmiş, XI. yüzyılda ise Bizanslıların eline geçince bu kez "Romaion Koyla" adını almıştır.Bölge, 1280 yılında Beysâri komutasındaki Memluk ordusu tarafından kuşatılmış, sonuç alınamayınca, şehirdeki Hıristiyan mahalleleri beş gün süre ile yağmalanmıştır. 1290 yılında bu kez Memluk Sultanı Eşref tarafından fethedilip Memlukler tarafından imar edilen şehre "Kal'at-ül Müslimin" adı verildi.Halfeti bölgesi Memluklular yönetimi altında iken, Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Halep Vilayeti, Urfa Sancağı'na bağlı "Urumgala" ve"Rumkale" kazasının merkezi ise 20.yüzyılın başlarında Halfeti kasabasıydı.Halfeti, Rumkale'den göç eden “Halvetiler”ce kurulduğu söylenen bir kent. Anlatılanlara göre Rumkale'ye ilk yerleşen Türk toplulukları ”Çepniler”dir. Daha sonra ise Halvetiler'de gelip Rumkale'ye yerleşmişler ve bir süre sonra anlaşmazlık yaşayınca şimdiki Halfeti'nin olduğu yere göç ederek yerleşmişlerdir. Böylece Halfeti kurulmuştur.Halfeti 1926'da Birecik İlçesine bağlı bir nahiye, 1954 yılında ise Urfa iline bağlı bir ilçe merkezi olmuştur.Halfeti'nin büyük bir kısmı 2000 yılında Birecik Barajı'nın göl suları altında kalınca, yeni yerleşim yeri olarak, ilçe merkezine 9 km. mesafedeki “Karaotlak” mevkii “Yeni Halfeti” olarak yerleşime açıldı.Yeni ilçe merkezi yeşillikten yoksun, kıraç doğası ve estetikten yoksun yapılarıyla eski Halfeti'nin yerini dolduramamaktadır.
BATIK KÖY SAVAŞAN ve KAYA KİLİSE ;
Halfeti'den Savaşan köyüne tekne gezileriyle 20 dakikada ulaşılmaktadır.Birecik Baraj gölü suları altında yarısı kalan köye, ulaşım karadan sağlanamayınca Savaşan Köyü terkedilmiştir. Köyde boş bulunan tarihi taşyapı evler hala gezilebilmektedir. Köyün göl kenarında kalan evleri ise çaybahçesi olarak kullanılmaktadır. Köyün karşı yamacında kayadan oyularak yapılmış olan “kaya kilise”,doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı iki bölümden oluşur. Doğu-batı ve güneyde kaya kütlesi bulunan kilise, teknefli ve tek apsisli olup kuzey cephesi açıktır. Daha önce Fırat Nehri'nden 200 metre içerde köyün doğu yamacında bulunan Kaya Kilise günümüzde göl kenarında kalmıştır. Kilisenin duvarları kazıma tekniği ile yapılmış, farklı boyutlarda çeşitli tipte haçlarla bezenmiştir.Kaya Kilisenin önünde çay içilecek küçük bir bahçe bulunmaktadır.
Kaynak : Öğr.Gör. S.Sabri KÜRKÇÜOĞLU Harran Üniversitesi GAP Bölgesi El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü
